Dziecko zdolne

ponad 6 lat temu

„…mów dziecku, że jest dobre,

że może, że potrafi…”
J. Korczak

Dziecko rodzi się wszechstronnie uzdolnione, z pełną możliwością rozwoju we wszystkich kierunkach, potencjalną wybitną inteligencją, zadatkami na rozwijanie wielkiej twórczości oraz dużym talentem społecznym. Trzeba stworzyć mu możliwości ich maksymalnego rozwoju. Już od najmłodszych lat możemy zaobserwować między dziećmi duże różnice indywidualne. Dotyczą one szybkości i poprawności myślenia, bogactwa i oryginalności pomysłów, tempa i łatwości wykonywania różnych działań, a także gry na instrumencie muzycznym, rysowania, malowania. Różnice te określa się mianem zdolności.Każde dziecko przychodząc na świat jest wyjątkowe i każde przynosi ze sobą bagaż możliwości, miedzy innymi i zdolności. Wielu badaczy tematu uważa, że tyle samo jest różnych zdolności ile jest rodzajów aktywności człowieka, znaczy to, że każdy człowiek powinien rozwijać zdolności na maksymalnym dla siebie poziomie.

Zdolności człowieka możemy podzielić na trzy rodzaje: kierunkowe, ogólne i twórcze

Zdolności kierunkowe to te, które wiążą się z określona sfera aktywności: zdolności plastyczne, muzyczne, taneczne. Zdolności te obserwujemy u małych dzieci.
Zdolności ogólne to te, które pozwalają uczyć się w zakresie wiedzy teoretycznej.
Dzieci o takich zdolnościach wykazują lepsza pamięć, dużo wcześniej niż rówieśnicy chodzą, mówią, czytają a także posiadają umiejętność posługiwania się wcześniej opanowanym materiałem.
Zdolności twórcze przejawiają się w umiejętności tworzenia rzeczy nowych. Większość czynności małych dzieci ma charakter twórczy, przy czym aktywność owa jest twórczością subiektywną

Wczesne przejawy talentu przedszkolaka

Ogólną cechą dziecka utalentowanego jest potrzeba niezależności. Taką niezależność można, a nawet trzeba kształtować od najmłodszych lat. Dziecko powinno uzyskiwać pewność siebie, aby móc dzielnie stawiać czoło zadaniom, które przyjdzie mu rozwiązywać. Trzeba także uczyć dziecko umiejętności godzenia się z przegraną i odpowiedzialności. Przedszkolaki to dzieci, które chcą się bawić, biegać i odkrywać świat. Chętnie zdobywają nowe doświadczenia, wykonują różnorodne zadania. Poszerzają krąg ludzi, z którymi się kontaktują. Stopniowo zauważają , że człowiek poprzez swoje działanie może zmieniać otoczenie. Dzieci zdolne zachowują się oczywiście jak ich rówieśnicy - z tą różnicą, że postrzegają świat i zachowują trochę inaczej.

Kim Tegel sporządziła następującą listę oznak talentu u dziecka w wieku przedszkolnym:

zachowanie się bądź posługiwanie zabawkami czy urządzeniami w sposób niezwykły lub nowatorski
wczesna umiejętność czytania ze zrozumieniem tekstu i przypominania sobie faktów
umiejętność rozróżniania wielu rozmaitych podzbiorów w dużych zbiorach przedmiotów
zadawanie pytań na tematy trudne do uchwycenia (np. śmierć, czas, itp.)
wykazywanie zainteresowań różnymi zależnościami ( np. cyklami życia)
opowiadanie dowcipów, których nie rozumieją rówieśnicy
kwestionowanie opowiadań odwołujących się do wydarzeń, które nie mogły zaistnieć
w rzeczywistości.

Oczywistym jest fakt, że dziecko zdolne nie przejawia zdolności i talentu we wszystkich dziedzinach i w każdym zachowaniu. Rozpoznanie uzdolnień dzieci jest procesem długim i trudnym. Zdolności u dzieci w kilku sferach życiowych jednocześnie zdarzają się bardzo rzadko. Częstszym zjawiskiem u dzieci jest wyszczególnienie u nich specjalnych uzdolnień.

Jako cechy ogóle dziecka uzdolnionego przyjmuje się:

uczy się chętnie i łatwo; jest dobrym obserwatorem
ma dobrą pamięć; wykonuje zadania umysłowe z przyjemnością
posiada rozległą wiedzę ogólną; ma dobrą pamięć
zadaje mnóstwo sondujących problem pytań; bogate słownictwo
zagłębia się w szczególnie interesujące go dziedziny i zajęcia;
wykazuje dużą ciekawość;
ma żywą i twórczą wyobraźnię; ma oryginalne pomysły
ma poczucie humoru;
stawia sobie nowe wyzwania i wyszukuje problemy do rozwiązania;
posługuje się poprawnym językiem i wyszukanym słownictwem;
woli pracować samodzielnie;
ma wiele własnych pomysłów i rozwiązań różnych problemów;
łatwiej i prędzej niż rówieśnicy nawiązuje kontakty z ludźmi;
znajduje zarówno przyjemność, jak i wyzwanie w intelektualnych dążeniach;
wykazuje zdolności przywódcze we wczesnym wieku; ? wykazuje wrażliwość na cudze i własne uczucia;
ma wysokie wymagania względem siebie i innych; ? jest perfekcjonistą; ? wykazuje wysoki poziom oceny moralnej.
przewodzi w grach z innymi dziećmi, ma pomysły na zabawę

Należy jednak pamiętać, że jednocześnie dzieci te mogą być: nadpobudliwe, niedojrzałe emocjonalnie, mogą czuć się w grupie rówieśniczej samotne i mieć problemy z nawiązaniem kontaktów z rówieśnikami. Mogą niegrzecznie zachowywać się w chwilach znudzenia lub sfrustrowania, mogą przejawiać również brak cierpliwości wobec rówieśników wolniej kojarzących fakty. Podsumowując można stwierdzić iż najbardziej widoczną różnicą charakteryzującą dzieci zdolne od pozostałych jest: łatwość skupiania się przez dłuższy czas nad danym problemem a także pewna skłonność do introwersji, zdolności przywódcze, zdolność do wytężonej pracy, wytrwałość w uczeniu się, pewność siebie i wysoka samoocena, rozumowanie logiczne, abstrakcyjne, wysoki stopień rozumienia treści i dostrzegania zależności między jej elementami, duża ciekawość, szerokie zainteresowanie, duża zdolność obserwacji, bogaty słownik, uzdolnienia matematyczne, muzyczne, plastyczne, umiejętność wczesnego czytania i pisania, zdolności analizowania i syntetyzowania, łatwość zapamiętywania i odtwarzania danego materiału, zdolność skojarzeń, dążenie do odkryć a także zdolności literackie, teatralne. Powinniśmy jednak pamiętać, że nawet bardzo zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem i potrzebuje dużo czasu i przestrzeni, aby rozwinąć się jako osoba z talentem. Pamiętajmy także, iż dzieci muszą się doskonalić nie tylko intelektualnie, społecznie, ale i emocjonalnie. Musimy również pozwolić dzieciom zdolnym popełniać błędy by mogły także na nich się uczyć.

Rola rodziców w edukacji dziecka uzdolnionego

Dzieci, którym rodzice czytają bajki, zachęcają do rozmów, zadawania pytań i odpowiadania na nie niewątpliwie mają większe szansę na rozwój intelektualny niż te, które posadzone przed telewizorem czy komputerem mają nie przeszkadzać zapracowanym rodzicom. To właśnie rodzina daje dziecku solidny fundament pod przyszły rozwój. Istnieją dwie „ złote zasady” dla rodziców dziecka zdolnego: 1.Twoje zdolne dziecko jest przede wszystkim dzieckiem. 2.Nic na siłę ! Rodzice muszą pamiętać, że ich zdolne dziecko ma te same potrzeby, co inne dzieci. Nie jest to „ mały dorosły”. Dziecko musi mieć zaspokojoną potrzebę miłości, poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Talent ma być dla niego przeżyciem przyjemnym i bogatym, a nie presją. Rodzice powinni zadbać o życie towarzyskie dziecka, stwarzać sposobność do nawiązywania kontaktu z gronem kolegów i znajomych. Dziecko zachęcane powinno być do wyjazdów na wycieczki, obozy itp., aby tym sposobem uczestniczyć w różnych wydarzeniach społecznych, aby nie pozostawać na uboczu. Należy wypracować równowagę między nauką a życiem towarzyskim. Nie może zaistnieć sytuacja, że dziecko cały czas wolny poświęca nauce. Rodzice powinni zapewnić dziecku własny kącik, gdzie może ono czytać, pisać, tworzyć i oddawać się swoim zainteresowaniom. Należy szanować jego prywatność, pozwolić na „bycie samym”. Ponadto należy uszanować dziecka chęć do bycia innym, ekstrawaganckim, ponieważ poczucie własnej wartości jest ważniejsze niż jakieś narzucone, konwencjonalne zachowanie czy opinia. Istotną częścią procesu wychowania stanowi zabawa, która jest doskonałą odskocznią od trudnych i intelektualnych wysiłków dziecka. Często dziecko zdolne chce przewodzić i narzucać treść zabawy. Należy w tym momencie reagować i uświadamiać dziecku, że w zabawie wszyscy są ważni i mają prawo do swojego zdania, własnych pomysłów. Często zdarza się też, że dziecko zdolne odbiega od tradycyjnego, konwencjonalnego myślenia i zachowuje się wbrew ogólnie przyjętym zasadom. Momenty te rodzice muszą wychwycić i wyjaśniać podając przykłady z życia wzięte, a przedstawione w sposób bezpośredni i szczery. Rodzice nie powinni porównywać swoich dzieci, ale traktować i oceniać je indywidualnie. Ważne jest, by rozumieli mocne i słabe strony każdego dziecka. Dziecko musi mieć świadomość, że każdy człowiek jest w czymś lepszy od drugiego. Rodzice nie mogą wywierać presji na dziecko, że zawsze i we wszystkim ma być najlepsze. Rodzice dziecka zdolnego powinni kochać je mądrze, nie robić „ nic na siłę” i pamiętać, że aby ich dziecko odniosło sukces niezbędne jest ich wsparcie. Powinni tworzyć atmosferę, która będzie dziecko stymulować intelektualnie, pobudzała jego ciekawość. Wzajemne relacje dziecko - rodzice oparte winny być na wzajemnym szacunku, odpowiedzialności, zaufaniu i aprobacie. Rodzice niech aktywnie interesują się tym, co dziecko robi, niech służą radą, pomagają wyznaczać priorytety i osiągalne cele, a nie tylko stawiają wymagania ponad poprzeczkę możliwości dziecka. Niech pamiętają by nie porównywać dziecka z jego rodzeństwem. Nigdy też niech nie faworyzują jednego czy drugiego dziecka. Sami rodzice aby nie skrzywdzić własnego dziecka, żeby nie doszło do konfliktu dziecko - rodzice, powinni zadać sobie poniższe pytania:

1.Czy kiedykolwiek dałem mojemu zdolnemu dziecku odczuć, by osiągnęło wyniki dla mnie? 2.Czy kładłem zbyt wielki nacisk na istotę dokonań, zamiast dbać o dziecko jako indywidualność?

3.Czy niszczę pewność siebie mojego dziecka, obwiniając je o wiele spraw, w miarę jak staje się coraz starsze i bardziej samodzielne.

4.Jak reaguję, kiedy moje dziecko jest poirytowane?

5.Czy uciekam się do sarkazmu lub wywlekam to, co jest jego słabą stroną?

6.Czy sam stanowię odpowiedni wzorzec do naśladowania?

Rodzice powinni wypracować sobie sposoby minimalizowania konfliktów, angażując w wykonywanie różnych czynności i podejmowanie decyzji całą rodziną. Rodzice posiadają ogromny wpływ na rozwój i wykorzystanie uzdolnień swoich dzieci. To właśnie rodzina daje dziecku solidny fundament pod przyszły rozwój.

Katarzyna Dziubich

źródło. http://www.przedszkole422.waw.pl/files/Nie_zgubic_talentu.

Powrót