Pierwszy Dzień Wiosny
Pierwszy dzień wiosny przypada na 21 marca. Wtedy rozpoczyna się kalendarzowa wiosna. Jednak pierwszy dzień wiosny astronomicznej zaczyna się zawsze od równonocy wiosennej - dzień wcześniej niż wiosna kalendarzowa, czyli 20 marca. Nie zapominajmy zatem o zwyczajach witania wiosny w Polsce i nie tylko.
TOPIENIE MARZANNY
Zwyczaj topienia marzanny odwołuje się do postaci słowiańskiej bogini, która utożsamia zimę i śmierć. Zgodnie ze starosłowiańskim zwyczajem, odbywającym się w czasie Jarego Święta, zabicie kukły, a w zasadzie jej spalenie, przedstawiającej boginię, powoduje rychłe nadejście wiosny.W Polsce jest to najbardziej popularny zwyczaj związany z witaniem wiosny. Topienie marzanny cieszy się szczególnym powodzeniem u dzieci i młodzieży. Słomiana marzanna jest wrzucana do najbliższej rzeki.
GAIK/MAIK, NOWY LATEK - ZWYCZAJ CHODZENIA Z GAIKIEM
Często topienie marzanny związane było z obnoszeniem gaika, które odbywało się w czwartą niedzielę Wielkiego Postu, jednak jego rodowód jest jeszcze przedchrześcijański. W XX wieku zaczęto go również praktykować w pierwszy dzień wiosny - 21 marca. Czym jest gaik? To przybrana, sosnowa gałąź, symbolizująca wiosnę i rozkwit przyrody, z którą chodzono po wsi wraz ze śpiewem i przyśpiewkami. Gaik zwany jest także nowym latkiem. Za jego wniesienie gospodynie obdarowywały noszącego drobnymi datkami lub smakołykami. Obecnie gaik zazwyczaj obnoszony jest przez dziewczęta, a całemu obrzędowi towarzyszy składanie życzeń, taniec i śpiew.
WIOSENNE PORZĄDKI
Wiosenne porządki, przez tak wielu znienawidzone, to czynność, która rutynowo powraca w okolicach pierwszego dnia wiosny, czy przed Świętami Wielkanocnymi. Wywodzi się z pradawnych wierzeń. Czy można mówić, że jest to zwyczaj witania wiosny? Nie chodzi tylko i wyłącznie o to, żeby mieszkanie lśniło na wysoki połysk. Wraz z wymiataniem brudu pozbywamy się pozostałości po zimie. Czynność ta ma wymiar symboliczny: wraz z nieczystościami żegnamy zło i choroby.
WIOSENNE WAGARY
Pierwszy dzień wiosny to dzień wagarowicza, a jak dzień wagarowicza to wiosenne wagary. Sposobów na spędzenie tego dnia jest coraz więcej. Często organizowany jest dzień wagarowicza w formie wyjścia w ramach zajęć lekcyjnych. Jest do dobra okazja do integracja klasy, czy poszczególnej grupy w obrębie szkoły. Oczywiście nie każdy decyduje się spędzać dzień wagarowicza w murach szkoły. Wszak taka jest właśnie tradycja.
ZWYCZAJE WITANIA WIOSNY U NASZYCH SĄSIADÓW
W państwach sąsiadujących z Polską tradycja witania wiosny również ma bogatą historię. Na terenie obecnej Rosji, Białorusi i Ukrainy w dawnych czasach obchodzona była Maslenica - czyli tygodniowe święto związane z pożegnaniem zimy. Jest to czas zabaw i jedzenia blin. Bliny - czyli naleśniki to symbol słońca i wyraz wdzięczności za dar życia. Na Litwie natomiast obchodzone jest święto Kaziukas. Jego źródeł upatrywać należy w tradycjach pogańskich. Zostały jednak one przejęte przez Kościół. W obecnej formie święto funkcjonuje od około 400 lat. 4 marca - w dniu wspomnienia św. Kazimierz - patrona Litwy - organizowany jest słynny jarmark wileński.
Katarzyna Dziubich
Opracowano na podst źródeł internetowych