Nie ma trudnych dzieci, są jedynie trudne zachowania, które można podzielić na: drażniące, niepożądane i zburzenia zachowania.
Pierwsze są adekwatne do wieku i poziomu rozwoju oraz dodatkowo stanowią problem dla rodziców, opiekunów lub samego dziecka (np. rzucanie się na ziemię lub bicie osoby dorosłej, która odmawia dziecku czegoś lub coś mu zakazuje)ostatnie to zbiór niepożądanych zachowań trwających co najmniej kilka miesięcy, które diagnozuje specjalista, określając, czy dane zachowanie występuje na skutek zaburzenia, choroby dziecka, czy tez wynika z braku umiejętności wychowawczych rodzica tj. niewyznaczanie granic, braku konsekwencji lub zaniedbywania dziecka.
W środowisku przedszkolnym mamy do czynienia z dziećmi o różnych osobowościach. Składają się na nie temperament(geny)oraz charakter(wychowanie). Występujące u dzieci zachowania i reakcje związane są:
- bezpośrednio z dzieckiem (w zakresie)w zakresie temperamentu np. trudności z zapanowaniem nad emocjami, impulsywność, łatwe wpadanie w złość, ale i choroby, na które cierpi; opóźniony lub nieharmonijny rozwój czyli słabo wykształcone umiejętności społeczne),
- z najbliższym otoczeniem dziecka tj. rodziną- tym jak ona wygląda i jak funkcjonuje(samotne rodzicielstwo, skonfliktowane np. w trakcie rozwodu, sprzeczne poglądy rodziców dotyczące wychowania, bezrobocie lub zbytnie pochłonięcie pracą zawodową itp.)
- zachowaniami rodziców (zbyt surowe lub zbyt pobłażliwe metody wychowawcze, brak reakcji rodzica lub niewłaściwe reagowanie na sygnały wysyłane do niego przez dziecko, brak pochwał i zwracanie uwagi jedynie na porażki malucha, nadmierne oczekiwania wobec dziecka nieadekwatne do jego realnych możliwości, nieokazywanie ciepła, stosowanie kar fizycznych itp.). Pamiętajmy, że problemem czy trudnością nie jest samo dziecko, tylko jego zachowanie, które chcemy wyeliminować lub zmienić. W tym celu powinniśmy mieć jak najwięcej informacji o dziecku, uważnie je obserwować zarówno podczas zajęć edukacyjnych, jak i podczas zajęć edukacyjnych, jak i podczas zabawy oraz posiadać wiedzę na temat sytuacji rodzinnej wychowanka. Dzieci miewają takie zachowania, które nam się podobają i są akceptowane (np. siedzi spokojnie przy stoliku, z zaciekawieniem i w skupieniu wykonuje powierzone mu zadanie lub po zakończonej zabawie odkłada zabawki na swoje miejsce)oraz takie, które nam i otoczeniu przeszkadzają i są nieakceptowane (np. krzyczy i biega podczas zajęć rozrzuca zabawki i nie odkłada ich na swoje miejsce, wyrywa innym dzieciom zabawki, rzuca nimi w dzieci lub bije je.) Niektóre zachowania są w danym wieku normą, inne jednak stanowią niepokojące sygnały. Wszystko zależy od tego czy jest to tylko incydentalne zdarzenie, czy też jego natężenie (siła) i częstotliwość występowania są zwiększone, a czas trwania wydłużony i zawsze nieadekwatny do bodźca. Zazwyczaj po okresie adaptacyjnym, który dla każdego przedszkolaka jest trudny, następuje czas, kiedy doskonale widać na tle grupy , które zachowania dziecka są niepokojące i wymagają naszej korekty lub zastąpienia zachowania niepożądanego pożądanym. Jest to niełatwe zadanie – czasochłonne, wymagające konsekwencji i zastosowania różnych metod pracy – ale do zrobienia. Zanim przejdziemy do opisania sposobów, które warto stosować w przypadku zachowań trudnych, zwróćmy uwagę na to, że każde zachowanie to konkretna czynność. Zawsze poprzedzone jest jakąś przyczyną i kończy się bezpośrednio po nim jakimś następstwem, tj. konsekwencja dla dziecka. Wszystko, co dzieje się przed wystąpieniem danego zachowania, nie jest bez znaczenia, gdyż powoduje to określoną reakcję dziecka. To, co się dzieje zaraz po- to konsekwencje tego zachowania, czyli to, jak my, dorośli je potraktujemy: czy je wzmocnimy (konsekwencje pozytywne), czy wygasimy (konsekwencje negatywne)