Regionalne tradycje Wielkanocne w Polsce i na Kujawach

rok temu

         Jednym z głównych zadań naszego przedszkola jest edukacja regionalna. Chcemy, aby dzieci poznały zamierzchłe dzieje i nauczyły się pielęgnować to co minęło, co stanowi o bogactwie, kulturze naszego narodu, jego odrębności i co wyróżnia nas spośród innych narodów. Nasze polskie zwyczaje, tradycje i obrzędy wypierane są coraz częściej przez obce, często reklamowane i wspierane przez media. Dlatego poprzez edukację regionalną chcemy kształtować właściwy stosunek dzieci do przeszłości i uczyć je rozumieć teraźniejszość.

 Edukacja ta jest powiązana z dziejami miasta, regionu w którym dziecko się urodziło, wychowuje i żyje, ma rodzinę, kolegów i przyjaciół. W kształceniu regionalnym nie chodzi o zwiększenie o ileś procent wiedzy o regionie, lecz o pomoc w kształtowaniu tożsamości młodego człowieka. W Wielki Tydzień przedszkolaki zasiadły do wielkanocnych stołów w przedszkolu. Dekoracje w postaci zasianych zbóż, bazie i dawne, proste potrawy żurek z jajkiem, gzik i smalczyk niezwykle smakowały maluchom oraz wprowadziły je w wielkanocne tradycje.

Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem chrześcijańskim, upamiętniającym zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Jest świętem ruchomym, obchodzi się je w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca (między 21 marca a 25 kwietnia). Poprzedzający ją tydzień, w czasie którego Kościół i wierni wspominają najważniejsze dla wiary chrześcijańskiej wydarzenia, nazywany jest Wielkim Tygodniem. Święta Wielkanocne są niezwykle barwne, towarzyszy im radość po niegdyś ściśle przestrzeganym poście, wiele religijnych i ludowych obrzędów.

Wielkanocna Palma 
Wielki Tydzień zaczyna się Niedzielą Palmową. W kościołach święci się palemki – rózgi wierzbowe, gałązki bukszpanu, malin, porzeczek, ozdobione kwiatkami, mchem, ziołami, kolorowymi piórkami. Symboliczne uderzenie domowników palemką zapewnia im szczęście przez cały rok. Palmy zatknięte za obraz lub włożone do wazonów chronią dom przed nieszczęściem i złośliwością sąsiadów.


Świąteczne porządki
Jedną z form przygotowań do Wielkanocy jest robienie porządków. I to nie tylko po to, żeby mieszkanie lśniło czystością. Świąteczne porządki należą do tradycji, symbolizują bowiem usuwanie śladów zimy, a jednocześnie zła i chorób z naszych domów i oczekiwanie na wiosnę.

Śniadanie wielkanocne
 W Wielką Niedzielę po rezurekcji rodzina zasiada do świątecznego śniadania. Uroczysty stół przykryty jest białym obrusem, udekorowany pisankami, kurczaczkami, baziami czy świeżymi kwiatami, które wprowadzają wiosenny nastrój. Na „honorowym” miejscu stoi koszyczek ze święconką. Śniadanie wielkanocne rozpoczyna się od dzielenia się poświęconym jajkiem, co podobne jest w swej formie i symbolice do bożonarodzeniowego łamania się opłatkiem. Tego uroczystego poranka najpierw spożywa się pokarmy, które zostały poświęcone poprzedniego dnia. Na stole nie może zabraknąć tradycyjnego żuru, mięs, wędlin, pasztetów, faszerowanych jajek, a na deser drożdżowej babki i mazurków. Dzieci uwielbiają czekoladowe zajączki, kurczaczki i baranki. Tradycją pierwszego dnia świąt jest też strzelanie z karbidu, co symbolizuje zmartwychwstanieJezusa, a dokładniej huk kruszonych skał grobu pańskiego.

Lany Poniedziałek
 Lany Poniedziałek, Śmigus-dyngus przypada w drugi dzień świąt, zwanym Poniedziałkiem Wielkanocnym. To zabawa, która polega na polewaniu wodą bliskich, a nawet nieznajomych osób. Tradycja ta nawiązuje do dawnych praktyk pogańskich, łączących się z symbolicznym budzeniem się przyrody do życia, wiosennym oczyszczaniem z brudu i chorób. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście.

„Wieziemy tu kogucika, dejcie jojek do koszyka, dejcie, aby choć ze cztery, a do tego ze dwa sery dla kogucika. Kukuryku! Do wos tutaj wstępujemy, zdrowia, szczęścia winszujemy, dejcie też co macie dać, co dobrego nie żałować dla kogucika”
Tak śpiewali na wsiach dyngusiarze, chodzący w
drugi dzień Świąt Wielkanocnych od domu do domu z prawdziwym kogutem.

Święconka.
Wielka Sobota jest dniem radosnego oczekiwania. Tego dnia przygotowuje się święconkę, ozdobny koszyczek z jedzeniem, który święcimy w kościele. Nie może w nim zabraknąć jajek, które są symbolem narodzenia i nowego życia, baranka z cukru symbolizującego umęczonego Chrystusa, chleba, soli, wędliny, chrzanu, świątecznych bab. Święconkę spożywa się podczas śniadania wielkanocnego.

Pisanki
 Jaja, królujące na wielkanocnym stole, są symbolem życia i odrodzenia. Pięknie zdobione od wieków dekorują polskie stoły podczas świąt wielkanocnych. Wprawdzie przez lata sposoby barwienia i dekorowania jaj zmieniły się, ale tradycja pozostała. W czasie świąt pisankami obdarowuje się rodzinę i przyjaciół, co ma im zapewnić zdrowie, siłę oraz powodzenie w sprawach sercowych.


Potrawy wielkanocne
 
Polska tradycja związana z potrawami wielkanocnymi jest bardzo bogata. Do dań, które muszą znaleźć się na świątecznym stole należą: żurek, barszcz biały, kiełbasa biała, pasztet, pieczenie, sałatki, jajka, mazurki, baby, serniki.


Magdalena Gregor

na podstawie źródło: poland.gov.pl

i programu autorskiego „Kujawy – nasza Mała Ojczyzna”